Als je ooit door de levendige soeks van Marrakesh, Fez of bijvoorbeeld Essaouira hebt gelopen, weet je dat winkelen in Marokko veel meer is dan iets uitzoeken en afrekenen. Er gaat een heel onderhandelingsritueel aan vooraf. Maar hoe werkt dat onderhandelen in Marokko eigenlijk, en moet je als toerist wel afdingen, als je ook het geld hebt om het volle pond te betalen? Het kan in het begin wat ongemakkelijk aanvoelen voor westerse bezoekers, maar met wat begrip, respect en een beetje humor, wordt het vanzelf leuk om de beste prijs te scoren. En ja, ook als toerist, is het belangrijk dat je meedoet met dit stukje cultuur.

Waarom wordt er onderhandeld?

In veel Westerse landen zijn we gewend aan vaste prijzen. Prijzen zijn duidelijk aangegeven, en afwijken daarvan voelt al snel onbeleefd of ongepast. In Marokko ligt dat anders. Hier is onderhandelen gebruikelijk en zelfs verwacht. Het is een manier om sociaal contact te maken, waardering te tonen voor de producten én voor het vakmanschap, en een eerlijke prijs te vinden waar beide partijen tevreden mee zijn.

Alhoewel massaproductie een steeds groter ding wordt in Marokko, vind je nog veel authentieke winkels met handgemaakte spulletjes. Sommige winkels worden al jarenlang in de familie doorgegeven en ook de vaardigheden voor het maken van de producten wordt van ouders op kinderen overgebracht. Ze kunnen dus hun eigen prijzen bepalen. In Nederland zien we dit bijvoorbeeld op (vlooien)markten. Mensen verkopen eigengemaakte spullen of spullen die ze al hebben, voor een prijs die ze zelf hebben bedacht. Soms met prijskaartjes, vaak tegen een aantrekkelijk bod of bundel kortingen.

Het sociale aspect: Meer dan geld

Voor veel Marokkaanse winkeliers is het onderhandelproces een deel van hun dagelijks leven en niet per se een harde strijd om winst, maar ook gewoon een spelletje en een manier om met mensen in contact te komen. Je krijgt thee aangeboden, raakt aan de praat over je reis en leert meer over de herkomst van het product. Soms duurt het gesprek langer dan de onderhandelingen zelf. En dat is juist wat het zo leuk maakt. Ik heb zelfs eens met het kopen van een simpele zonnebrandcrème een heel gesprek gehad over hoe sommige mensen alleen vrienden willen zijn als je geld hebt, maar dat je mensen juist op hun persoonlijkheid moet inschatten en niet om hoeveel geld ze hebben. Werkelijk waar géén idee waar het onderwerp vandaan kwam, maar was een gezellig gesprek en volgens mij was hij vooral blij om een praatje te kunnen maken met iemand.

De meeste Marokkanen zijn heel sociaal en geïnteresseerd. Als je oplet, zie je ze ook continue bij elkaar naar binnen lopen, grapjes maken en thee drinken. Dat is gewoon de cultuur en dus geen verkoop trucje. Daarbij zijn veel winkeliers trots op hun ambacht. Ze vertellen graag over hoe iets gemaakt is, hoe lang het duurde, of welke materialen ze gebruikten. Toon interesse. Zelfs als je uiteindelijk niets koopt, wordt dat gewaardeerd.

Ik heb het geld voor de volle prijs, moet ik dan toch onderhandelen?

Ik snap heel goed dat je denkt “zij kunnen het harder gebruiken, ik kan het missen, dus ik betaal wel gewoon.” Maar wees je ervan bewust dat dit problemen kan opleveren!

Onderhandelen is onderdeel van veel culturen, het is ook een dagelijks ritueel met de locals. Het openingsbod is daarom altijd een stuk hoger dan ze daadwerkelijk verwachten te krijgen. Vaak worden er voor toeristen hogere startprijzen gevraagd dan voor locals, dus zelfs de beste onderhandelaar komt waarschijnlijk nog steeds duurder uit dan de local. Maar uiteindelijk is dit wel hun boterham. Als zij merken dat een toerist bereid is om zonder onderhandelen € 50 te betalen, terwijl de locals het afdingen tot € 10, verkopen ze uiteindelijk liever aan de toeristen. Want 2 toeristen staat dan gelijk aan 10 locals. Of ze willen bijvoorbeeld niet meer lager gaan dan € 20. Daardoor kunnen dagelijkse producten voor locals flink duurder worden, omdat jij als toerist niet wilt onderhandelen. Soms is er een sterk community gevoel en zal dit niet zo’n vaart lopen. Maar uiteindelijk willen mensen toch geld verdienen. En als het verschil in inkomen tussen toeristen- en local prijzen heel groot wordt, betaalt de local uiteindelijk de prijs.

Zoals ik al zei, verhogen ze de prijs voor toeristen toch wel. Want ze gaan ervan uit dat jij de waarde niet kunt inschatten en meestal hebben ze daar gelijk in. Maar als jij dan misschien na je onderhandeling € 25 betaalt, is dat ‘maar’ 2,5x zoveel als een local zou betalen, niet 5x. Maar als je dus niet onderhandeld denken ze “mijn prijzen zijn blijkbaar te laag, ik ga hoger inzetten” en dan wordt het dus een probleem.

Je kunt natuurlijk wel een keuze maken om niet te onderhandelen voor toeristen dingen. De kans dat een local een “I love Marrakesh” trui koopt, is vrij klein. Dus als je daarvoor graag het volle pond betaald, heeft de verkoper een goede dag. Maar koop je een paar schoenen, mooie lamp of een borden set, dan zijn dat items die locals ook nodig hebben. Dan is onderhandelen dus echt belangrijk. En houd dan in je achterhoofd dat je als toerist toch wel teveel betaald, maar je in ieder geval de cultuur respecteert en niet verstoord.

Let wel op: als er eens wél een prijskaartje op staat, dan is het een vaste prijs en is onderhandelen onbeleefd.

De gouden regels voor onderhandelen in Marokko

1. Wees respectvol, niet agressief

Hoewel onderhandelen in Marokko gebruikelijk is, is het belangrijk om niet onbeleefd of denigrerend te zijn. Als een verkoper 400 dirham (€40) vraagt voor een item, bied dan niet maar 50 (€5). Bied liever iets realistischer, zoals 150, en vind een goed midden van daaruit. Een realistische marge is dat je uitkomt tussen de 50% en 70% van de vraagprijs.

2. Bepaal van tevoren wat het voor jou waard is

Een goede vuistregel: bepaal vóór je begint met onderhandelen wat jij bereid bent te betalen. Als het item jou € 20 waard is, dan wil je ergens rond de 200 dirham uitkomen. Bedenk dat de eerste prijs meestal hoog ligt, soms zelfs drie- tot viermaal de ‘eindprijs’. Maar als jij stiekem dacht dat je voor een tientje weg zou komen terwijl de verkoper € 100 vraagt, is het ook oké om beleefd aan te geven dat het niet in jouw budget ligt.

Ik wilde bijvoorbeeld een klein opbergdoosje kopen, ongeveer zo groot als een handpalm. Ik dacht aan een paar euro, dus toen de verkopen vroeg “wat wil je ervoor geven?” bood ik 50 dirham (€5). De verkoper vroeg 1160 dirham (€116) omdat het massief zilver bleek te zijn en geprijsd op basis van gewicht. Ik zei vriendelijk dat het voor mij niet die waarde had en dat we waarschijnlijk niet tot een prijs zouden komen die voor ons beiden goed voelde. We hebben wel nog even gezellig geklets over z’n unieke winkeltje en elkaar toen gedag gezegd.

Dit soort gesprekken zijn normaal in Marokko. Zolang je respect toont en niet probeert iets ‘gratis’ te krijgen, is er zelden sprake van een ongemakkelijke situatie.

3. Wees bereid om weg te lopen

Als de verkoper jou niet genoeg tegemoet wilt komen, is het tijd om te gaan. Dit is een strategie, vaak roepen ze je terug met nog een laatst bod. Maar soms ook niet. Als zij écht niet willen zakken in prijs, laten ze je lopen. Wees dan dus ook echt bereid om weg te lopen, als je deze tactiek inzet. Veel items zijn in meerdere winkels te koop, dus kun je het ergens anders proberen. Maar als je echt iets unieks hebt gevonden, moet je begrijpen dat je het dan echt laat liggen. Je kunt natuurlijk altijd terugkomen, maar dan is de kans groot dat ze hoger inzetten, want blijkbaar wil je het heel graag hebben.

Hoe moet je onderhandelen? Stap voor stap gids

Stap 1: Laat de verkoper eerst een prijs noemen

Als je interesse toont, zullen veel verkopers je vragen: “Hoeveel wil je betalen?” of “Geef me je beste prijs.” Dat lijkt misschien een kans, maar het is slimmer om eerst hun prijs te horen. Als jij het openingsbod doet zonder echt de waarde te weten, loop je het risico al boven hun minimumprijs te zitten. Laat hen het spel beginnen, dan kom je misschien nog lager uit dan verwacht.

Tip: Als je toch een openingsbod moet doen, kun je altijd kiezen voor een ironisch bod. Zeg grappend ‘€ 5’ als openingsbod op een echt lederen tas, waarvan je dondersgoed weet dat die best prijzig zijn. Zo breek je het ijs, maar leg je tóch de bal weer bij hen voor een realistisch openingsbod.

Stap 2: doe een tegenbod

Doe een bod dat nog een stuk onder jouw gewenste prijs zit. Dus stel zij vragen € 100 voor die lederen tas, en jij wilt er maximaal € 75 voor betalen, begin dan bij € 40. Dat klinkt als een groot verschil en voelt misschien als een belediging, maar je gaat nog een paar keer heen en weer bieden. Zij zullen dan waarschijnlijk zeggen € 90, dan bied jij € 55, bieden zij € 80, bied jij € 65 en dan kom je waarschijnlijk op € 75 uit. Je kunt ook kleinere stapjes proberen, en dan kom je misschien wel op € 65 uit.

Het is uiteindelijk gewoon proberen. Je merkt het vanzelf als ze wel beledigd zijn met je bod, want dan krijg je geen tegenreactie. Herstel jezelf dan en bied iets hoger.

Stap 3: Houd je doelprijs in gedachten

Onderhandelen is geen wedstrijd waarbij je ‘wint’ als je het allerlaagste bedrag betaalt. Je wint als jij en de verkoper tevreden zijn. Bepaal dus van tevoren: wat is dit product mij waard? En als je daar ongeveer op uitkomt, wees dan niet te koppig. Is die laatste paar euro je het echt waard om weg te lopen? Of is het souvenir en de ervaring je dat beetje extra waard? Het is uiteraard prima als je echt een maximaal bedrag in gedachten hebt en het opgeeft als je daar niet weet uit te komen.

Stap 4: Rond het af

Een onderhandeling kan heel lang duren en best wat keer heen en weer gaan. Uiteindelijk eindigt het of door een bod te accepteren, of door het af te kappen als je niet op een goede prijs uit komt. Je kunt op elk moment akkoord gaan, of net zo lang doorgaan tot de verkoper echt niet lager wil gaan. Dan kun je nog proberen om weg te lopen, in de hoop dat het lager wordt. Als je nog heel ver uit elkaar zit qua bedragen, kan dit wel een beetje beledigend over komen. Dan is het het beste om het netjes af te kappen en aan te geven dat het voor jou die waarde gewoon niet heeft en je het opgeeft. Dat is dan beleefder dan weglopen.

Een voorbeeld van een onderhandeling waarbij weglopen werkte voor mij:

Ik wilde een handdoek en zag een prijsje staan van 50 dirham, dat is maar € 5. Koopje, dacht ik. Dus ik had inmiddels een kleur uitgekozen en vroeg ’50 dirham, toch?’, want prijskaartjes betekenen immers een vaste prijs. ‘Nee, dat is voor deze’ zei ze, terwijl ze een klein lapje stof van een stapeltje pakte. Bleek dus dat op dat rek met zo’n 10 verschillende soorten handdoeken, 1 mini stapeltje kleine doekjes lag, waar het bordje bij stond. Ik vond dat flink misleidend en zei dus eigenlijk direct dat het niet duidelijk was en ik 50 verwachtte. Ik begreep best dat dit erg goedkoop was, dus wilde best wat onderhandelen, maar de 600 dirham die ze vroeg, lag dus veel te ver van mijn verwachting vandaan. Omdat ik het zo misleidend vond, was ik direct bereid weg te lopen en heel stug in m’n prijs. Zij bleef bij 300 hangen en ik bij 150. Toch riep ze me terug voor 150. Niet heel blij, maargoed, dat was ik ook niet. Ik heb vervolgens bij meerdere winkels dezelfde truc gezien. Dus pas op, maar je kunt het dus ook in je voordeel gebruiken!

Marokko: Markten & bergen Neem een gids mee en verken de Marokkaanse markten met een groep. Deze groepsreis van G Adventures is een budgetoptie voor wie de wonderen van Marokko in een groep wil ontdekken. In een land vol indrukwekkende bezienswaardigheden zorgen ze ervoor dat je alle belangrijkste plekken ziet, waaronder Fes, Chefchaouen, Merzouga, en tal van souks om in te shoppen en medina’s om te verkennen. Na een ritje op een kameel door de woestijn en een paar onderhandelingen op de markten, krijg je het gevoel dat je hier wel aan zou kunnen wennen.

Over welke prijzen kun je onderhandelen in Marokko?

Overhandelen in Marokko is echt een sport en wordt bij vrijwel alles toegepast. Echt de enige regel is dat wanneer er vaste prijzen staan, dat de prijs is. Dat is dus voornamelijk in restaurants en soms in winkels. Accommodaties boeken via een boeking platform geeft je een vaste prijs, maar zelfs als je last minute ergens binnenstapt of iemand je een telefoonnummer geeft van iemand waarbij zij verbleven, is er onderhandelruimte. Zeker last minute zijn ze blij als ze de kamer alsnog kunnen verhuren, dus staan ze best open voor een onderhandeling.

Wat betreft taxi’s geldt dat je kunt onderhandelen voor een vaste prijs, of kunt vragen om op meter te rijden. Er zijn ook apps zoals Uber maar die zijn niet legaal, en dus niet zonder risico op problemen en een bezoekje aan een lokaal politiestation. Ga dus voor gewone taxi’s en doe een beetje onderzoek hoeveel je moet onderhandelen. In de accommodatie weten ze de prijs wel, maar houd er ook rekening mee dat ook zij je vaak proberen een dure transport deal aan te smeren vanuit de accommodatie. Dus neem het met een korreltje zout en google liever de prijzen in die stad. Of ga dus veilig voor de meter.

Verschilt de prijs nog per product?

Opzich niet echt. Er zijn vast regels voor onderhandelen in Marokko zelf. Maar als toerist is het al een heel traject om die onderhandelingen aan te gaan. Probeer gewoon ergens tussen 50-70% uit te komen. De enige regel is dus dat vermelde prijzen (op bordjes) vaste prijzen zijn.

Let op: Als iets écht handgemaakt is, of van waardevolle materialen (zoals zilver, geverfd met natuurlijke kleurstoffen, of afkomstig uit een specifieke regio), dan ligt de marge vaak lager. En terecht — kwaliteit kost geld.

Wat als je geen zin hebt om te onderhandelen?

Niet iedereen houdt van onderhandelen. Gelukkig zijn er ook alternatieven die je kunnen helpen met onderhandelen in Marokko:

• Vaste prijs winkels: In steden als Marrakesh of Fez vind je ook winkels met “prix fixe”. Je betaalt misschien iets meer, maar je krijgt duidelijke prijzen en geen spelletjes.
• Online check: Even snel op je telefoon kijken wat iets ‘ongeveer’ waard is, helpt om je verwachtingen te sturen.
• Boek een “shopping tour”. Ja, echt. Je kunt dus iemand inschakelen waarmee je de souks in gaat, waar je aan verteld wat je wilt hebben en voor welke prijs, en dan doet die persoon het werk voor je. Bezorg je ook nog eens iemand een inkomen, terwijl je toch de cultuur respecteert en de producten voor je gewenste prijs krijgt. Deze persoon kan je ook vertellen of je prijzen realistisch zijn.
• Of ga op groepsreis met G Adventures, waar je met de hele groep en je gids de markten op gaat en er dus niet alleen voor staat.