Tsjechië wijnland
Door: Lizet Wesselman - 04/11/2022 - In samenwerking met de Tsjechische toerismeorganistatieTsjechië wijnland
Door: Lizet Wesselman - 04/11/2022 - In samenwerking met de Tsjechische toerismeorganistatieWijnland? Huh, was Tsjechië niet juist het land van de pils? Het land waar bier goedkoper is dan water? Ja, klopt. Tsjechië staat wereldwijd waarschijnlijk bekend als bierland en dit is zeker een geliefd drankje. Maar dat betekent zeker niet dat we de wijncultuur in dit land moeten negeren! Want ook wijn wordt al eeuwen lang gebrouwen in Tsjechië en je vindt overal in het land wijngaarden. Zelfs in Praag zijn verschillende wijngaarden te vinden, maar voor de echte wijn cultuur moet je in Zuid-Moravië zijn. En ik ga je precies vertellen waar.
Geschiedenis Tsjechische wijn
Uit opgravingen rondom het dorpje Mušov in Zuid-Moravië (ten zuiden van Brno, tegen de grens met Oostenrijk) blijkt dat de wijnbouw in Tsjechië daar rond het jaar 200 begon. Waarschijnlijk werden toen de nog altijd populaire druivensoorten Grüner Veltliner en Welschriesling geplant. Twee druivensoorten voor witte wijn, die tot op de dag van vandaag nog altijd de meest voorkomende wijnsoorten uit de regio zijn.
Zo’n 600 jaar later begon de wijnbouw in het westen van het land ook op te komen, met de eerste wijnbouw in het plaatsje Mělník, iets ten noorden van Praag. Vanaf dat moment werd ook de rode wijnsoort Pinot Noir geïntroduceerd dankzij nieuwe wijnstokken uit Duitsland en Frankrijk, waar de wijnkennis al een heel stuk hoger lag.
Dankzij politieke gebeurtenissen kreeg de wijnbouw in Bohemia, het westen van het land, rond 1200 een flinke klap. Maar tegelijkertijd ging het in Zuid-Moravië juist heel erg goed, waardoor de wijnbouw beter werd gereguleerd. Uiteindelijk ging het zelfs zo goed dat in 1763 vanuit Oostenrijk werd gevraagd om restricties, om zo de groeiende concurrentie terug te dringen.
Toch sloeg ook hier het noodlot toe. Rond 1850 werd heel Europa geplaagd door druifluis, een luis die ervoor zorgde dat door heel Europa wijngaarden afstierven. Zo ook in Tsjechië, waar bijna de gehele wijnbouw werd vernietigd. Maar gelukkig kwamen er uiteindelijk betere planten voor terug en was het eigenlijk een geluk bij een ongeluk.
Vandaag de dag vind je in Tsjechië 20.000 ha aan wijngaarden, waarvan 19.000 ha in Moravië. Tijd om die regio van dichterbij te bekijken!
Wijnregio’s Moravië
De wijnregio in Zuid-Moravië is onder te verdelen in 4 subregio’s, namelijk Znojmo, Mikulov, Velké Pavlovice en Slovácko. Zoals we gewend zijn van wijngaarden, heeft elke regio zijn eigen unieke wijnen. Wat je overigens wel overal in het land kan vinden, is Burčák!
Burčák
Burčák is een jonge wijn die alleen aan het begin van het seizoen verkrijgbaar is, dus in september, misschien nog in oktober. Vaak wordt dit gemaakt van de druiven die niet goed genoeg worden bevonden voor de echte kwaliteit wijn. Hier word dan wijn van gemaakt dat meteen in flessen wordt gedaan. Plastic flessen met een losse dop weliswaar, want het gisting proces begint nu pas en daar komt gas bij vrij. Draai je de fles dicht en vergeet je deze een paar uur, dan is het goed mogelijk dat je fles is ontploft. Hierdoor is het dus ook niet te exporteren en is het dus echt een uniek drankje die je enkel in Tsjechië vindt. (Enkele andere versies zijn wel te vinden in bijvoorbeeld Oostenrijk)
De eerste flessen zijn bijna alcoholvrij en smaken eigenlijk als een soort limonade. Langzaamaan gist het verder, waardoor er meer alcohol in de wijn komt. Maar het blijft een jonge wijn en daardoor heel zoet. Pas dus op dat je het niet drinkt als limonade, want daar krijg je de volgende dag echt wel spijt van. Na enkele weken wordt de wijn te bitter. Het zal dus nooit echte wijn worden, maar is echt een uniek lokaal drankje dat je overal kunt kopen. Meestal zelfs gewoon op de hoek van de straat bij een tijdelijke verkoop tafel.
Van de betere druiven worden in elke regio weer andere wijnen gemaakt. Hier een overzicht:
Mikulov
Mikulov is de regio waar het allemaal begon. Hier zijn de eerste wijngaarden gevonden en tot op de dag van vandaag is het dus één van de belangrijkste wijnstreken in het land. Je vindt hier vooral witte wijnen, meestal met een mineraal achtige smaak, door de mineraalrijke kalksteen bodem. Populaire wijnen uit de regio zijn dan ook Welschriesling, Chardonnay en Pinot Blanc.
Velké Pavlovice
Velké Pavlovice is de grootste wijnregio, met 4741 ha aan wijngaarden. Ondanks dat Zuid-Moravië voornamelijk witte wijnen produceert, vind je in deze regio juist veel rode wijnen. Je vindt hier bijvoorbeeld de Pinot Noir, Blauwer Portugieser, St. Laurent en Blaufränkisch. Maar ook de witte wijnen Pálava en Moravische Muscat (Muškát Moravský), een specifieke wijn uit Moravië, vind je vooral hier.
Slovácko
De Muškát Moravský vind je ook in deze regio aan de grens met Slowakije (vandaar de regio naam). Daarnaast vind je hier de lokale rode wijn Cabernet Moravia. In dit deel van Moravië vind je veel water, waardoor de grond dus weer natter is en vooral goed is voor druiven zoals Silvaner, Pinots en Chardonnay.
Znojmo
De Znojmo regio heeft het kleinste oppervlak aan wijngaarden, maar doet daarmee zeker niet onder aan de andere regio’s! De 3 belangrijkste wijnen hier zijn Grüner Veltliner, Riesling en Sauvignon Blanc. Rode wijnen vind je hier nauwelijks.
Znojmo is de regio die ik heb mogen ontdekken en waardoor ik weer helemaal verliefd werd op Tsjechië als land.
Een wijnreis in de Znojmo regio
Na 2,5 jaar in Praag te hebben gewoond en eigenlijk vooral het westen van het land te hebben ontdekt, gaf mijn reis naar Zuid-Moraviä weer een hele nieuwe wending aan dit prachtige land en voelde het voor mij alsof ik een nieuw land aan het ontdekken was. Wie had gedacht dat het land van de pils, zo’n rijke wijngeschiedenis had?
De Znojmo regio is, om heel veel redenen, zeker een bezoekje waard. Het gelijknamige stadje Znojmo ligt midden tussen Brno (de 2e stad van Tsjechië) en Wenen in, middenin een prachtig natuurgebied. Dit natuurgebied is al bekend en geliefd bij fietsers en wandelaars, maar de regio in z’n geheel krijgt eigenlijk niet de aandacht die het verdient. Tijd om daar verandering in te brengen!
Het stadje Znojmo
Laten we beginnen bij het stadje Znojmo, het hart van de omgeving. Znojmo speelt een belangrijke rol in de geschiedenis. Door de ligging tussen Praag, Brno en Wenen was het een belangrijke handelsstad. Veel handel tussen de 3 grote steden, liep via Znojmo. In zo’n mate dat de stad zelf in een soort driehoek is gebouwd rondom de handelswegen richting die 3 grote steden.
Verder is het ook gewoon een heel leuk stadje om te zien. Met gekleurde huisjes, zoals we vaak terugzien in Tsjechische steden en dorpjes. Een prachtige kerk op een heuvel met daarnaast uiteraard een wijngaard. Ook bijzonder aan deze vestingstad is dat het omgeven is door een oude stadsmuur, uit de 14e eeuw. Vanaf delen van de muur kun je genieten van een fantastisch uitzicht over het heuvelachtige natuurgebied aan de andere kant van de rivier.
Maar de stad heeft ook lang geheimen verborgen.
Znojmo ondergronds gangenstelsel
Rond 1226 werden in Znojmo gangen onder de huizen gebouwd. Deze waren bedoeld als opslagplaats voor de welbekende wijnen uit de regio, maar ook als schuilplaats tijdens invallen van de vijand! Op veel plekken waren zelfs schoorstenen gemaakt zodat de bewoners warm konden blijven en konden koken. Als je door de stad loopt kom je vijfhoekige openingen in de grond tegen, dit zijn die oude schoorstenen. De bewoners van Znojmo zaten hier soms weken ondergedoken.
Volgens verhalen zouden bij een inval alle bewoners zich hebben verstopt in het gangenstelsel, waardoor de vijand dacht in een spookstad te zijn beland. Ze kwamen binnen in de huizen, waar de bewoners op een nacht naar boven kwamen en de vijanden mee naar beneden namen, waar ze werden verdronken. Vervolgens werden ze weer naar boven gebracht. De onverklaarbare dood van hun kameraden joeg de overige bezetters de stuipen op het lijf, waardoor ze de stad verlieten.
Elke kelder in de binnenstad is op het gangenstelsel aangesloten, en sommige huizen bevatten zelfs nog 4 ondergrondse verdiepingen! Totaal is dat dus een gangenstelsel van maar liefst 27 km, waarmee het één van de grootste van Europa is. Toch werd het gangenstelsel pas in de vorige eeuw ontdekt. De oorspronkelijke bewoners waren namelijk verjaagd en de nieuwe bewoners wisten waarschijnlijk niet van het bestaan van het gangenstelsel. Dit betekent dat er helaas ook geen gebruik van is gemaakt tijdens de tweede wereldoorlog, simpelweg omdat niemand wist dat het bestond.
Vandaag de dag is zo’n 8km van het gangenstelsel bereikbaar en wordt er nog elke dag gewerkt om meer open te leggen. Maar sommige stukken zijn inmiddels afgesloten en sommige huiseigenaren geven geen toegang tot het deel onder hun huis. Wil je het gangenstelsel bekijken? Boek dan een tour via Znojemská Beseda. Je kunt kiezen voor een klassieke tour, waar je ziet hoe de gangen werden gebruikt, of een adrenaline tour waar je in het donker de weg moet zien te vinden.
Znojmo en wijn
Als je het stadje hebt bekeken, wordt het natuurlijk tijd om de wijnen te gaan proeven. Hiervoor hoef je in principe het stadje niet eens uit. In de Enoteka Znojmo, kun je je eigen wijnproeverij doen. Hier vind je alle wijnen uit de Znojmo regio en nog een hoop uit de rest van het land. Je koopt een kaart met een bepaald krediet, je kunt zelf bepalen hoeveel. Kies de wijn uit die je wilt proeven en betaal met je kaart. Stop de kaart in de wijndispenser, druk op de knop van jouw wijn en de hoeveelheid en proeven maar! Je kunt de wijnen hier ook kopen, als je echt fan bent. En je kunt in het cafe ook een hapje eten. Vanaf het terras heb je een prachtig uitzicht over de omgeving en ik kan het zeker aanraden om tijdens zonsondergang van het uitzicht te genieten.
Wil je liever naar een echte wijngaard voor een proeverij? Dat kan natuurlijk ook. wij hebben er een aantal bezocht en ze zijn allemaal een bezoekje waard!
Thaya Vinarstvi
Thaya Vinarstvi is helaas op dit moment niet beschikbaar voor individuele proeverijen. Dit omdat het een gloednieuwe wijngaard is en ze daar simpelweg de capaciteit niet voor hebben. Wel kun je hier terecht voor een fantastische maaltijd, met uiteraard een glas van de eigen wijn erbij. Ook kun je overnachten in één van de schattige hobbithuisjes die ze verhuren als hotelkamers. Hoef je na al die wijn niet meer te rijden. Deze wijngaard vind je aan de rand van het natuurgebied “Narodní park Podyjí” en dat is de inspiratie van de wijngaard. Alle wijnen zijn ecologisch en met respect voor de natuur gemaakt! Je vindt dan ook op alle flessen labels een afbeelding van een dier die je terug kunt vinden in het park en de naam Thaya komt van de rivier de Thaya die door het park stroomt. Als je dus op zoek bent naar een duurzame wijnbrouwer, dan is Thaya zeker een bezoekje waard!
Vinarstvi Lahofer
Vinarstvi Lahofer is één van de grootste wijngaarden van Tsjechië, met een productie van 800.000 flessen wijn per jaar! In 2020 opende ze hun gloednieuwe gebouw met een design dat is geïnspireerd op een wijnkelder en een dak dat beschikbaar is voor buiten theater voorstellingen. Alleen het gebouw is al een bezoekje waard. Maar je bent uiteraard ook welkom voor een proeverij. Je kunt ook een proeverij doen in hotel Lahofer in Znojmo zelf, bijvoorbeeld in de kelder die is aangesloten op het gangenstelsel van de stad. Uiteraard kun je in dit hotel ook gewoon overnachten en ook zonder proeverij.
Znojmo en natuur
Naast wijn, is de natuur in Znojmo ook een bezoekje waard. Narodní park Podyjí is een groot heuvelachtig natuurgebied wat al razend populair is bij wandelaars en fietsers. Ook hier kun je uiteraard genieten van een aantal wijngaarden, zoals Šobes, één van de oudste wijngaarden van het land en één van de 10 beste wijngaarden van Europa. Naar zeggen kocht koningin Elisabeth hier nog wel eens wijn. De wijn is zo populair, dat de flessen al verkocht zijn voor er uberhaubt geoogst wordt.
Deze wijngaard is niet daadwerkelijk te bezoeken, maar wel te bewonderen vanaf een prachtig uitzichtpunt. Wandel langs wijnvelden naar het punt “Vyhlídka Devět mlýnů” (prospect of nine mills) en geniet van een prachtig uitzicht over heuvels en de Thaya rivier. Wandel om de rivier heen en steek deze over bij “Lipinská Lávka” om de rest van het gebied te verkennen.
Znojmo en activiteiten
Ben je nog niet overtuigd en op zoek naar andere activiteiten, eventueel voor het hele gezin? Ook dan zit je in deze regio goed.
Vranovská Pláž is er voor de actievelingen. Het is een campingterrein, maar je kunt hier ook gewoon terecht voor verschillende watersporten zoals subboarden, kanoën of waterfietsen. Of ga voor een klimparcours in het bos of ga een “gevecht” aan in bubble balls. Ben je echt op zoek naar adrenaline? Dan word je zeker enthousiast van de Tarzan swing vanaf de brug. Je kunt je hier gegarandeerd een dag vermaken!
Chateau Vranov nad Dyjí – aan kastelen geen gebrek in Tsjechië en zo ook in deze regio niet. Ik bracht een bezoekje aan dit prachtige kasteel. Geen indrukwekkende torens, maar een gebouw dat duidelijk door verschillende mensen in elkaar is gezet. En zo ziet het er van binnen uit. Met elke kamer op een eigen unieke wijze gedecoreerd. Dit kasteel is zo vaak van eigenaar verandert dat je in de bouw de trends van de verschillende periodes terug ziet komen. Een heel indrukwekkend gebouw en zeker een bezoekje waard!
Terra technica museum is de perfecte plek als je liever naar musea gaat tijdens je trip. Dit is mogelijk mijn meest favoriete museum ooit. Je vindt hier een volledige collectie aan jukeboxes en flipperkasten, vanaf begin 20e eeuw tot nu. Je wandelt door de geschiedenis van deze twee machines en mag er een hoop zelf proberen! Draai je favoriete plaatjes en kijk hoe goed jij nog bent in flipperkasten. Ik bakte er echt niks meer van.. Maar heb het wel ontzettend naar m’n zin gehad!
Wil je er helemaal een uitstapje van maken? Boek dan een overnachting in het jukeboxhotel aan de overkant. Hier kun je nog even nagenieten van de retro-invloeden en nog een plaatje draaien in de typische American diner style eetruimte.
Waarom ik Znojmo aanraad
Kortom, genoeg te doen en zien in de Znojmo regio. Ik was zelf echt verbaasd over de variatie in mogelijkheden in deze regio en er is écht voor ieder wel wat te doen. Ik heb me echt als een kind kunnen uitleven met de activiteiten, maar ook heerlijk kunnen genieten van een hele hoop wijn. Het is voor mij een perfecte balans tussen actief en ontspannen en kan het daarom aan iedereen aanraden!
Disclaimer: deze reis was in samenwerking met de Visit Czech Republic toerisme organisatie. Dit blog is oprecht vanuit mijn ervaring geschreven en ik ontvang verder geen vergoedingen in het geval van een boeking via één van de links in dit blog, die zijn er echt puur om jou op weg te helpen naar de juiste informatie.
