Bierland Tsjechië, hoe zit dat precies?
Published 23/10/2022Bierland Tsjechië, hoe zit dat precies?
Published 23/10/2022Het komt vast niet als een verrassing dat ze in Tsjechië een grote bier cultuur hebben. Je hebt vast wel eens gehoord dat bier er goedkoper is dan water en misschien ben je er zelf wel eens geweest voor een party vakantie of zelfs een vrijgezellenfeest. Er is een goede reden waarom dit populaire reizen zijn en je deze reizigers vooral in Praag veel tegenkomt. Maar behalve voor een feest vakantie, is het ook echt de ideale locatie voor de echte bier liefhebber, omdat de hele geschiedenis van pils hier begint. Waar moet je zijn en wat moet je weten? Dat ga ik je allemaal vertellen.
Geschiedenis
Laten we beginnen met een stukje geschiedenis, om beter te begrijpen waarom Tsjechië zo’n belangrijk bierland is. Er wordt vaak gedacht dat bier is ontstaan in Tsjechië, maar dat is niet helemaal correct. Bier als drank was er al langer en is waarschijnlijk ontstaan in het Midden-Oosten en later naar Europa overgebracht. Wél is pils ontstaan in Tsjechië, namelijk in het stadje Pilsen (Plzeň). In 1842 werd de eerste succesvolle pils geproduceerd door de brouwerij Pilsner Urquell, wat vandaag de dag nog steeds de trots van Tsjechië is.
Mocht je eens hebben gehoord dat pils uit Oostenrijk, Hongarije of Duitsland komt, komt dat door de ligging van de landen. Voor de Tweede Wereldoorlog zag de Europese kaart er een stuk anders uit en hoorde Pilsen nog bij Oostenrijk-Hongarije. Bovendien is het bier ontwikkeld door een Duitser genaamd Josef Groll. Ingewikkeld, maar er lijkt wel een algemeen akkoord te zijn dat pils Tsjechisch is.
Wat maakt pils anders?
Voordat pils werd ontwikkeld, was bier een troebel goedje. Pils staat juist bekend als een helder goud-geel drankje, maar dat was dus in de periode daarvoor niet het geval. De reden dat pils zo snel populair werd, was ook grotendeels omdat het er beter drinkbaar uitzag. Het vroegere bier werd langzaamaan verdrongen door pils.
Het grappige is echter wel dat pils in Tsjechië zeker niet altijd helder is. Om de heldere kleur te krijgen wordt het bier gefilterd. Dit heeft zo zijn voor- en nadelen. Het bier werd hierdoor namelijk veel toegankelijker voor het grote publiek, omdat het niet meer zo’n sterkte, unieke smaak had. Door het filteren, wordt namelijk ook een deel van de smaak uit het bier gehaald. Maar de echte bierliefhebber kiest meestal voor iets met meer smaak. Daarom zijn er in Tsjechië steeds meer brouwerijen die een ongefilterde versie aanbieden. Deze zien er tegenwoordig een stuk drinkbaarder uit dan vroeger, maar bieden daarmee ook een meer uitgesproken smaak.
Kortom, pils is dus een licht biertje met een zwakke smaak en rond de 5% alcohol. Alle grote biermerken hebben eigenlijk wel een pils in hun assortiment, denk aan Heineken, Jupiler, Hertog Jan en Grolsch. De grote namen qua Tsjechisch bier merken zijn dus de nog steeds bestaande Pilsner Urquell en onder andere Staropramen, Budweiser Budvar, Gambrinus en Bernard.
Welke Tsjeschisch bier merken moet ik proeven?
Als je als bierliefhebber naar Tsjechië gaat, zijn er wel een aantal bieren die je zeker geprobeerd moet hebben. Hier een lijstje:
Pilsner Urquell
Aangezien de Pilsner Urquell brouwerij nog steeds actief is én het bier Tsjechisch trots is, kun je deze echt niet overslaan tijdens je reis naar Tsjechië. Je kunt dit meestal wel vinden in een Tsjechisch restaurant of een Tsjechische bar. Maar je kunt natuurlijk ook een bezoekje aan de brouwerij brengen. Deze is nog altijd in Pilsen, wat op ongeveer een uurtje West van Praag te vinden is. De hele stad draait eigenlijk om bier, maar niet alleen om Pilsner. Je vindt er een hoop barretjes waar je een bierproeverij kunt doen. Dus met een tripje naar Pilsen sla je twee vliegen in één klap, als je een bezoekje aan de brouwerij combineert met een bierproeverij.
Budweiser Budvar
Huh, is Budweiser niet dat Amerikaanse bier? Zeg dat vooral niet tegen een Czech, want daar maak je geen vrienden mee. Het Tsjechische bier wordt namelijk al sinds 1265 in České Budějovice gebrouwen. Weliswaar dus niet zoals de pils van nu, want die kennen we dus pas sinds 1842, maar toch claimt de Tsjechische Budweiser dat ze de naam rechten hebben. De Amerikaanse Budweiser is het daar natuurlijk niet mee eens, omdat zij claimen dat ze al 19 jaar langer pils onder de naam Budweiser brouwden. Het feit dat de brouwerij in Tsjechië veel ouder is, vinden ze niet relevant. Er worden nog regelmatig rechtszaken over gevoerd en je komt de Tsjechische versie bijvoorbeeld in de VS en Canada tegen als “Czechvar” en in sommige andere landen wordt het verkocht als “Budweiser Budvar”. Hoe dan ook, is het na Pilsner het meest populaire Tsjechische bier wereldwijd, dus dan is de naam toch maar bijzaak.
Gambrinus
Gambrinus bier is vernoemd naar een oude koning die wordt gezien als de ontdekker van het bier brouwen. Na een gewonnen strijd zou hij de eerste toost ooit hebben gegeven, staand op een stapel biervaten. Het Gambrinus bier wordt al heel lang gebrouwen in dezelfde brouwerij als Pilsner en heeft daarmee ook de status van het nationale bier.
Staropramen
Staropramen is absoluut niet het meest favoriete bier in Tsjechië. Sterker nog, als je tegen een Tsjech zegt dat je Staropramen lekkerder vindt dan Pilsen, beland je waarschijnlijk in een heftige discussie. Toch is het, na Pilsen, de grootste brouwerij. De brouwerij ligt net buiten het centrum van Praag en zodoende vind je hier ook een biermuseum.
Ik moet eerlijk toegeven dat de ongefilterde pils van Staropramen toch wel echt mijn favoriet is van de standaard Tsjechische pils, en raad iedereen aan om deze eens te proberen. Ik heb inmiddels ook geaccepteerd dat ik wat betreft mijn voedsel en drank keuzes in Tsjechië niet heel erg gewaardeerd word, maar dat neem ik voor lief.
Overige Tsjechisch bier merken
Bovenstaande Tsjechisch bier merken zijn echt maar een hele kleine greep uit een eindeloze lijst met bieren. In 2020 waren er maar liefst 599 brouwerijen in Tsjechië! Dat is helaas iets minder dan in 2019. Zoals in elk land hadden de brouwerijen het zwaar dus een aardig aantal kleine brouwerijen hebben de pandemie niet overleefd. Er zijn geen actuelere cijfers, dus ik weet niet of het inmiddels weer hersteld is. Maar voor de pandemie ging dit cijfer nog elk jaar omhoog, dus ik ga er absoluut vanuit dat die aantal alleen maar blijft groeien.
Enkele andere grote Tsjehisch bier merken zijn Bernard, StaroBrno, Radegast, Kozel en Krušovice.
Verder zijn er uiteraard verschillende soorten bieren. Het donker bier van Kozel is zeer geliefd en ook de ongefilterde versies vallen goed in de smaak. In Tsjechië heet dit “nefiltr”, dus als je dat op een menukaart ziet staan weet je dat je een smaakvol, troebel biertje kunt verwachten.
Microbrouwerijen
Naast de grote Tsjechisch bier merken vind je werkelijk overal microbrouwerijen. Niet verrassend, met zo’n 600 brouwerijen in het land. Elke stad heeft wel minstens één brouwerij, met uitzondering van de Zuid Moravië regio. Deze staat weer bekend om hun wijnen, maar dat is voor een ander artikel.
Sommige kleine brouwerijen hebben zich in de loop der jaren samengevoegd, maar door de sterke biercultuur is het vrij gemakkelijk voor kleine, gespecialiseerde brouwerijen om toch genoeg omzet te blijven draaien. Je vindt in de grote steden ook veel gastro pubs waar ze een flinke selectie aan microbieren aanbieden, die vaak elke maand weer veranderen. Van witbier tot stout bier, sour bier en IPA’s, er is voor ieder wat wils. Ook zijn er in de zomer meerdere grote bierfestivals, speciaal gericht op deze microbrouwerijen. Ben je in de zomer in Tsjechië? Google dan zeker even of er een leuk festival in de buurt is.
