Toerisme is de afgelopen decennia exponentieel gegroeid en heeft de manier waarop we reizen en onze wereld ervaren drastisch veranderd. Mede dankzij de opkomst van sociale media, influencers en content creators, heb je binnen mum van tijd alle Instagrammable plekjes op de wereld gevonden. Maar daardoor worden bepaalde plekken volledig overspoeld door toeristen, iets wat we “massatoerisme” noemen. Alhoewel reizen natuurlijk een heerlijke manier is om te ontspannen en aan het dagelijks leven te ontsnappen, heeft massatoerisme ook aanzienlijke gevolgen voor het milieu, lokale gemeenschappen en culturen over de hele wereld. Ik leg je in dit blog uit wat massatoerisme precies is en hoe het onze planeet beïnvloed.

De milieu-impact van massatoerisme

Alhoewel deze plekjes dus vrijwel altijd hun hype waard zijn, laten die hordes aan toeristen natuurlijk wel hun sporen na. Er wordt vaak gedacht dat massatoerisme juist heel goed is voor de economie, want toeristen brengen toch geld in het laadje? Maar dat blijkt bij massatoerisme niet altijd meer waar te zijn. Massatoerisme kan de volgende negatieve effecten hebben:

Ecologische schade

Massatoerisme brengt aanzienlijke schade toe aan ecosystemen. Denk bijvoorbeeld aan een uitzichtpunt waar mensen door de planten lopen om die perfecte foto te kunnen maken. Bovendien hebben helaas veel mensen geen respect voor de omgeving en wordt er allerlei troep in de natuur gegooid en het water vervuild. Maar daar blijft het niet bij. Bij populaire hotspots worden al snel restaurantjes, winkeltjes en zelfs restaurants geplaatst om de toeristen te voorzien in alles wat ze maar nodig kunnen hebben. Hierdoor worden bossen gekapt en wegen aangelegd, waardoor dieren hun leefomgeving kwijtraken.

Klimaatverandering

Een beetje een open deur waarschijnlijk, maar we moeten ook nog met z’n allen op die plekken komen. Vaak zijn het afgelegen plekjes die ooit “hidden gems” waren, juist omdat ze zo ver van alles af lagen. Om er te komen, rijden er dus hordes tourbussen en taxi’s heen en weer. Dat nog bovenop het vliegticket die mensen boeken om in het land zelf te komen.

Overmatig waterverbruik

Toeristische accommodaties, zoals hotels en resorts, verbruiken vaak grote hoeveelheden water, wat problematisch is in gebieden met watertekorten. In veel landen zien we het effect van een vergrote opkomst van accommodaties, omdat het gebied er omheen langzaam achteruitgaat. Een hotel naast een meer zetten lijkt een leuk, winstgevend idee, maar als er na een paar jaar geen water meer in het meer zit ben je wel te ver gegaan. Zo kwam ik erachter dat de thermal baths in Pamukkale, Turkije, voor het grootste gedeelte zijn opgedroogd. Nu wil ik daar hotels niet direct de schuld van geven, maar alle bovengenoemde effecten van massatoerisme, kunnen daar dus wel aan bijdragen. 

De local impact op de gemeenschap

Naast het milieu, hebben de mensen die in het gebied wonen ook last van massatoerisme. Uiteraard hebben degenen die een restaurant of hotel runnen ook baat bij toenemend toerisme. Dat betekent immers ook toenemende inkomen en misschien wel uitbreiding van het bedrijf. Maar er is voor elke locatie een grens tot wanneer het voordelen met zich meebrengt, en wanneer massatoerisme zo uit de kluiten loopt, dat het meer nadelen met zich meebrengt.

Geluidsoverlast

Stel je voor, je woont in een klein pittoresk dorpje zoals Hallstatt in Oostenrijk. Lekker rustig met zo’n 700-900 inwoners, waar je kunt genieten van de stilte en de natuur. Tot er opeens elke dag 10.000 toeristen je dorpje komen bezoeken. 10.000 Bezoekers op 900 inwoners, is dus meer dan 10x zoveel bezoekers als inwoners. Daar ging je rust! Niet heel verassend dat zij er inmiddels wel klaar mee zijn en protesteren tegen massatoerisme.

Prijsstijgingen

Massatoerisme kan leiden tot prijsstijgingen voor basisbehoeften zoals voedsel en huisvesting, wat lokale bewoners in financiële moeilijkheden kan brengen. Dit is vooral het geval in landen waar het inkomen vrij laag ligt en veel toeristen uit rijkere landen naartoe komen. Dus bijvoorbeeld in Oost Europese landen maar ook in Azië zie je dit veel. Voor toeristen is een verdubbeling van de prijs vaak nog steeds heel goedkoop, maar voor de lokale bevolking betekent dit dat ze steeds moeilijker rondkomen.

Culturele erosie

Door de komst van grote aantallen toeristen kunnen de oorspronkelijke culturen van de bestemmingen verwateren. Lokale ambachten en tradities kunnen verdrongen worden door commerciële toeristische activiteiten. Er is altijd een omslagpunt waarbij zakenlui vanuit het buitenland naar zulke populaire locaties trekken om daar een bedrijf te beginnen dat gericht is op toeristen. Met de zak geld die ze meenemen verdringen ze gemakkelijk het kleine lokale winkeltje op de hoek die het geld niet heeft om op dezelfde manier klanten binnen te slepen.

Zoek alternatieven

Sommige plekken zijn dermate uniek dat je ze nergens anders vindt. Maar voor veel plekken is dat niet het geval. Het Colosseum in Rome is natuurlijk superindrukwekkend en heeft een rijke geschiedenis, maar bij lange na niet het enige Colosseum in de wereld. Gaat het je om de architectuur? Kijk dan eens naar andere Colosseums, zoals die in Verona. En zo zijn er zat alternatieven te vinden. Die prachtige zandstranden in Thailand vind je een stukje verderop ook nog hoor, je hoeft écht niet alleen naar Maya beach. Tenzij je heel veel waarde hecht aan het idee dat je op hetzelfde strand bent geweest als Leonardo DiCaprio “gestrand” was. Ga op zoek naar je eigen hidden gems. En de natuur in Malawi is net zo indrukwekkend voor een safari als Kenia en Rwanda zijn. 

Duurzame keuzes

Maak bewuste keuzes tijdens je reizen. Zoals het kiezen voor duurzame accommodaties in plaats van de vervuilende, water uitputtende alternatieven. Maar ook touroperators kunnen duurzame of minder duurzame praktijken hanteren. En ook door dus bij het kleine, lokale winkeltje op de hoek je souvenirs te kopen, steun je de lokale bevolking in plaats van een grote internationale keten. Zo kun je vooral een positieve local impact maken.

En uiteraard je eigen rommel opruimen en de locatie precies zo achterlaten zoals je het hebt gevonden. Dat bekent dus ook dat je niks meeneemt! Want ook dat kan de ecosystemen verstoren. En nee “die ene schelp” blijft niet maar 1 schelp, wanneer 100.000 mensen per jaar dat zeggen.

Wat kunnen toeristenorganisaties doen?

Duurzaam toerisme

Het bevorderen van duurzaam toerisme, waarbij respect voor de lokale cultuur, bescherming van het milieu en een eerlijke economische bijdrage aan de lokale gemeenschappen centraal staan, is van cruciaal belang.

Beperkingen en regulering

Bestemmingen kunnen maatregelen nemen om het aantal toeristen te reguleren en de impact op het milieu te verminderen, zoals het instellen van beperkingen op het aantal bezoekers of het implementeren van ecologische belastingen. En dat wordt al gedaan. Onder andere het eerdergenoemde strand Maya beach, wordt nu elk jaar een aantal maanden gesloten, om het de tijd te geven om te herstellen.

In conclusie

Toerisme heeft absoluut voordelen op een lokale economie. Maar er is helaas een keerpunt waarop toerisme omslaat in massatoerisme, wat meer nadelige effecten met zich meebrengt. Wees je bewust van jouw impact op je omgeving, en probeer je van tevoren in te lezen over de nadelige effecten op je vakantiebestemming. Zo kun je ook beter inschatten wat jij kunt doen om niet bij te dragen aan de effecten van massatoerisme, terwijl je wel kunt genieten van je mooie vakantiebestemming. Zo kunnen we er met z’n allen voor zorgen dat we nog heel veel langer van onze mooie planeet kunnen genieten, én een positieve local impact achterlaten, in plaats van het voor de lokale bevolking juist lastiger te maken.