Midden in Europa, op de grens van Duitsland en Tsjechië, ligt een uniek natuurgebied: het Elbezandsteengebergte. Dat zegt je waarschijnlijk helemaal niks, maar de lokale namen Saksisch Zwitserland en Boheems Zwitserland doen misschien wel een belletje rinkelen. (Vooral voor trouwe “Wie is de mol?” fans die de editie in Tsjechië hebben bekeken.) Dit park is razend populair onder de binnenlandse Tsjechische en Duitse toeristen, maar bereikt om de één of andere reden nog altijd geen groot publiek. En dat terwijl de prachtige rotsformaties uniek zijn voor Europa. Je vindt op meerdere plekken wel zandsteenrotsen, maar niet op deze manier. Tijd om dit mooie gebied op de kaart te zetten!

Twee landen, één natuurparadijs

Saksisch Zwitserland, gelegen in Duitsland, en Boheems Zwitserland, aan de Tsjechische kant, vormen samen een aaneengesloten natuurgebied. Het is ook wel bekend onder de verzamelnaam “Elbe vallei” of “Elbezandsteengebergte”. Lekker gemakkelijk, vernoemd naar de zandsteen bergen in het gebied langs de Elbe: Elbezandsteengeebergte.

De naam “Saksisch Zwitserland” werd in de 18e eeuw bedacht door Zwitserse kunstenaars Adrian Zingg en Anton Graff, die het landschap net zo indrukwekkend vonden als hun thuisland. Zij noemde het dus liefkozend het Zwitzerland van die regio: Saksen, oftewel “Saksisch Zwitserland”. Het deel aan de Tsjechische kant kreeg aansluitend de naam “Boheems Zwitserland” naar de regio Bohemen in Tsjechië. Technisch gezien ligt het in Noord-Bohemia, maar ik gok dat dat een te lange naam werd.

Geschiedenis Elbezandsteengebergte

Het landschap van het Elbezandsteengebergte is het resultaat van natuurlijke processen, over een duur van miljoenen jaren. Tijdens het Krijt, zo’n 100 miljoen jaar geleden, was dit gebied bedekt door een ondiepe zee. Zand- en kleideeltjes zonken de bodem en vormden dikke lagen steen. Daar kwamen continue nieuwe lagen bij, waardoor deze gelaagde rotsen ontstonden. Toen de zee zich terugtrok, begonnen erosie en de beweeglijkheid van de tektonische platen in het gebied het landschap te vormen tot wat het nu is. De zachte zandsteen werd door wind, water en ijs uitgesleten tot de dramatische kliffen, pilaren en bogen die het park zo bijzonder maken.

Vanaf de 19e eeuw werd de waarde van dit bijzondere natuurgebied ingezien, en werd er meer moeite gedaan om het te beschermen. Na de Tweede Wereldoorlog en de opsplitsing van Europa door het IJzeren Gordijn, bleef het gebied een belangrijke natuurlijke grens tussen Oost en West, dankzij de rivier de Elbe die door het gebied heenloopt en de grens tussen Duitsland en Tsjechië aangeeft. Met de val van het communisme en de groeiende samenwerking binnen de Europese Unie, werden de handen ineengeslagen om dit gebied te beschermen. Beide delen kregen uiteindelijk de status van nationaal park: Saksisch Zwitserland in 1990 en Boheems Zwitserland in 2000.

Maar beide hebben hun charme en onder de streep zit er weinig verschil tussen de gebieden. Zelfs in zo’n mate, dat veel mensen net over de grens werken en je in het hele gebied eigenlijk het best overweg kunt met Duits. In Boheems Zwitserland spreken ze beter Duits dan Engels en je komt daar in restaurants ook veel Duits personeel tegen. Tsjechisch in het Duitse deel werkt waarschijnlijk wat minder goed.

Saksisch Zwitserland – de Duitse kant:

• Bastei-brug: Een bezoek aan deze iconische brug is een must. Het biedt een adembenemend uitzicht over de Elbe-vallei en verbindt verschillende indrukwekkende rotsformaties. Het is een van de meest gefotografeerde locaties in het park.
• Königstein-fort: Dit historische bergfort is een van de grootste in Europa. Het biedt niet alleen een prachtig uitzicht over de omgeving, maar ook een kijkje in de rijke geschiedenis van de regio.
• Schrammsteine: Voor de avontuurlijke wandelaars en klimmers zijn de Schrammsteine een geweldige plek om te verkennen. De kliffen bieden uitdagende routes en een prachtig uitzicht op de omringende natuur.

Waarom is het Elbezandsteengebergte zo populair?

Het Elbezandsteengebergte is een gigantisch gebied met op veel verschillende plekken, veel verschillende collecties aan zandstenen. Dit zorgt ervoor dat er heel veel verschillende wandelroutes zijn, van heel gemakkelijk tot flink uitdagend. En dus keuze genoeg, om je meerdere tripjes te vermaken. Ik ben er zelf nu 3x geweest en heb nog steeds niet alles gezien. En wat ik wel heb gezien, is ook nog eens een tweede bezoekje waard.

Het park biedt een verscheidenheid aan landschappen. Alles draait natuurlijk om de zandsteenrotsen, maar die komen in verschillende soorten en maten. Van prachtige collecties die je kunt beklimmen, met de meest indrukwekkende uitzichten vanaf rotsplateaus. Tot een doolhof van losstaande rotsen waar je zig-zag doorheen kunt lopen, soms door erg smalle doorgangen of onder natuurlijk ontstane bruggetjes door. Deze diversiteit maakt elke wandeling uniek.

Duurzaamheid Elbezandsteengebergte

Natuurbehoud is altijd belangrijk, maar een uniek park zoals deze, moeten we natuurlijk uit alle macht beschermen. Helaas was er in 2021 een grote brand in het gebied, dankzij global warming en misschien door roekeloze mensen die hun peuken op de kurkdroge grond gooien. Je ziet daar helaas nog flink de effecten van, met hele delen die afgebrand zijn en bepaalde routes die afgesloten zijn door omgevallen bomen. Het herstel is dus, nu 2,5 jaar later, nog lang niet afgerond. Zie op de foto het uitzicht vanaf Pravčická Brána in februari 2024. Een uitzicht over een afgebrande vallei, die in 2020 nog vol stond met prachtig groene naaldbomen.

Bij je bezoek aan nationale parken zoals het Elbezandsteengebergte kun je een aantal dingen doen om je impact op de natuur zo laag mogelijk te houden:

Respecteer de natuur: Blijf op de aangegeven paden en respecteer de flora en fauna. Door op de paden te blijven, help je de kwetsbare natuur beschermen tegen erosie en beschadiging.

“Leave nothing but footprints“: Laat geen troep achter. Zelfs dingen als bananenschillen verteren niet zo snel als je verwacht, vooral niet als het erg droog is. Neem het dus gewoon mee terug naar een prullenbak.

Duurzame accommodaties: In een aantal dorpjes vind je een aantal hele luxe keten hotels. Misschien fijn om na een lange wandeling in een sauna te kunnen duiken, maar hiermee steun je zeker de lokale bevolking niet. Kies liever voor een kleinschalig hotel of een B&B, gerund door een lokale familie. Of bijvoorbeeld deze appartementjes op een duurzame camping mét sauna.

Kamperen: En over campings gesproken, kamperen is natuurlijk ook een optie om het gebied duurzaam te verkennen. Via Campspace kun je in deze regio verschillende kleinschalige, duurzame campings boeken waar je kunt verblijven.

Gebruik het openbaar vervoer: Beide parken zijn goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Vanuit Dresden of Praag kun je eenvoudig met de trein of bus naar de ingang van de parken reizen. Dit vermindert de CO2-uitstoot in het gebied en bovendien is er niet genoeg parkeerruimte in het hoogseizoen, dus je wíl niet eens met de auto komen. Je kunt je hele treinroute vanaf Nederland door Duitsland en zelfs tot Praag boeken via Deutsche Bahn. Wist je dat er tegenwoordig vanaf Amsterdam een nachttrein gaat dit je direct in het gebied afzet? De European Sleeper naar Praag stopt in Bad Schandau in Saksisch Zwitserland én in Děčín in Boheems Zwitserland!

Wil je toch met de auto, bijvoorbeeld omdat je wilt kamperen? Wij zijn met een groene, elektrische Leavv camper naar Saksisch Zwitserland geweest en dat was fantastisch! Er zijn in de dorpjes voldoende oplaadpunten. Soms niet altijd op loopafstand van een mooi wandelstukje, maar wel in de buurt van cafés en restaurants waar je na de wandeling zowel jezelf als de camper kunt opladen. Gebruik de Leavv kortingscode “AWFW55” voor € 55 korting op elke boeking!